Ακανθοκυτταρικό Καρκίνωμα (SCC)

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) είναι ο δεύτερος πιο κοινός τύπος καρκίνου του δέρματος, που προέρχεται από τα κερατινοκύτταρα του δέρματος ή των βλεννογόνων. Πρόκειται για έναν κακοήθη όγκο που έχει την ικανότητα να εξαπλώνεται τοπικά ή ακόμη και να δίνει μεταστάσεις σε απομακρυσμένα μέρη του σώματος. Η πιθανότητα εμφάνισης SCC σε κάποιο άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του εκτιμάται μεταξύ 5-15%. Η πάθηση διαγιγνώσκεται πιο συχνά σε άτομα άνω των 50 ετών, με την υψηλότερη συχνότητα σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα που είναι πιο επιρρεπή σε ηλιακά εγκαύματα.

Συνηθέστερες Περιοχές Εμφάνισης του SCC

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του δέρματος, καθώς και σε βλεννογόνους όπως το στόμα και τα γεννητικά όργανα. Ωστόσο, πιο συχνά εντοπίζεται σε περιοχές του δέρματος που εκτίθενται στον ήλιο, όπως το πρόσωπο, τα αυτιά, το κάτω χείλος, το τριχωτό της κεφαλής (ιδιαίτερα σε άτομα με αλωπεκία), ο λαιμός και τα άκρα. Μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 80% των περιπτώσεων SCC στις γυναίκες και το 90% στους άντρες εντοπίζονται στην κεφαλή, το λαιμό και τα χέρια. Η πιο συχνή εντόπιση SCC των βλεννογόνων είναι το κάτω χείλος, το οποίο είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στη βλαπτική επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας.

Παράγοντες κινδύνου

Η ανάπτυξη του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος επηρεάζεται κυρίως από τη μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο και τις επιβλαβείς συνέπειες της υπεριώδους ακτινοβολίας. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

Ανοιχτόχρωμο δέρμα

Άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, φακίδες, κόκκινα ή ξανθά μαλλιά και γαλανά ή πράσινα μάτια είναι πιο επιρρεπή στο ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.

Ηλιακή ακτινοβολία

Μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο χωρίς αντηλιακή προστασία, ιδιαίτερα άτομα με έντονη επαγγελματική έκθεση στον ήλιο (π.χ., οικοδόμοι, αγρότες, ναυτικοί).

Ηλικία

Ο κίνδυνος εμφάνισης ακανθοκυτταρικού καρκινώματος αυξάνεται με την ηλικία, λόγω της συσσώρευσης της βλαπτικής δράσης της UV ακτινοβολίας.

Χρόνιες δερματικές παθήσεις

Καταστάσεις του δέρματος όπως η ακτινικές υπερκερατώσεις, χρόνια φλεγμονή και εγκαύματα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ακανθοκυτταρικού καρκίνωματος.

Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)

Η λοίμωξη από ογκογόνους τύπους HPV είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου, ειδικά για SCC των βλεννογόνων.

Ανοσοκαταστολή

Άτομα με ανοσοκαταστολή, όπως οι μεταμοσχευμένοι, είναι πιο επιρρεπή στο SCC.

Κάπνισμα και τεχνητό μαύρισμα

Το κάπνισμα και η συχνή χρήση solarium αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης SCC.

Κλινική εικόνα

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα συχνά παρουσιάζεται ως μια επίμονη, τραχεία ή λεπιδοειδής βλάβη του δέρματος, η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε ανυψωμένο ογκίδιο ή έλκος
Μπορεί να εμφανίζεται ως έλκος με ανυψωμένα όρια ή ως επίμονη πληγή που μπορεί να αιμορραγεί.
Μπορεί να είναι ανώδυνο ή ήπια επώδυνο και ορισμένες βλάβες είναι ευαίσθητες στην αφή.
Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα συνήθως ξεκινά σε περιοχές με προϋπάρχουσα δερματική βλάβη ή ακτινική υπερκεράτωση (προκαρκινική βλάβη) και μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα, διεισδύοντας στους βαθύτερους ιστούς.
Αν δεν αντιμετωπιστεί, το SCC μπορεί να διαπεράσει τα στρώματα του δέρματος και να δώσει μεταστάσεις σε λεμφαδένες και άλλες περιοχές του σώματος.

Θεραπεία

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι μια επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος και η έγκαιρη παρέμβαση είναι κρίσιμη για την καλή έκβαση της πάθησης. Οι κύριες θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:

Χειρουργική Εκτομή

Ο όγκος αφαιρείται χειρουργικά σε όρια υγιούς ιστού, και το δείγμα αποστέλλεται για βιοψία για να εξασφαλιστεί η πλήρης αφαίρεση.

Κρυοχειρουργική

Η κρυοχειρουργική χρησιμοποιεί υγρό άζωτο για την ψύξη και καταστροφή του καρκινικού ιστού, συνήθως για μικρές, επιφανειακές βλάβες.

Χειρουργική Mohs

Εξειδικευμένη τεχνική χειρουργικής αφαίρεσης που χρησιμοποιείται για SCC σε κρίσιμες περιοχές, όπως το πρόσωπο, διασφαλίζοντας πλήρη αφαίρεση ενώ διατηρείται υγιής ιστός.

Ακτινοθεραπεία

Χρησιμοποιείται όταν ο όγκος δεν μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά ή όταν το SCC εμφανίζεται σε περιοχές που είναι δύσκολες για χειρουργική αφαίρεση.

Τοπική χημειοθεραπεία

Τοπική θεραπεία με φάρμακα όπως το 5-φθοροουρακίλη (5-FU) ή η ιμικουιμόδη χρησιμοποιείται για επιφανειακό SCC ή προκαρκινικές βλάβες.

Παρακολούθηση και επανέλεγχος

Μετά τη θεραπεία, οι ασθενείς πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικούς ελέγχους για να αποκλείσουν την πιθανή υποτροπή ή μετάσταση. Συνιστάται οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία για ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα να παρακολουθούνται τουλάχιστον για 5 χρόνια, με έλεγχο ανά εξάμηνο. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με SCC έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν δεύτερο καρκίνο του δέρματος, οπότε η συνεχής παρακολούθηση είναι σημαντική.

Πρόγνωση

Η πρόγνωση για το SCC είναι γενικά καλή όταν διαγνωστεί νωρίς και αντιμετωπιστεί κατάλληλα. Παρά το γεγονός ότι το SCC έχει υψηλότερο κίνδυνο μετάστασης από το BCC, εξακολουθεί να έχει υψηλό ποσοστό ίασης όταν διαχειρίζεται έγκαιρα. Η καθυστερημένη θεραπεία ή η αμέλεια των follow-up εξετάσεων μπορεί να οδηγήσει σε εξάπλωση στους λεμφαδένες ή σε άλλους απομακρυσμένους ιστούς.

Συμπεράσματα

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) είναι ένας κοινός και δυνητικά επιθετικός καρκίνος του δέρματος που προέρχεται από την επιδερμίδα ή τους βλεννογόνους. Κυρίως προκαλείται από την έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία, αλλά μπορεί να επηρεάζεται και από γενετικούς παράγοντες, χρόνιες δερματικές καταστάσεις και συγκεκριμένες συνήθειες όπως το κάπνισμα ή το τεχνητό μαύρισμα. Η πρώιμη διάγνωση, η κατάλληλη θεραπεία και η τακτική παρακολούθηση είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική διαχείριση του SCC και τη μείωση του κινδύνου υποτροπής ή μετάστασης.