Ατοπική δερματίτιδα

Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια, συχνή και πολυπαραγοντική φλεγμονώδης δερματοπάθεια που επηρεάζει κυρίως τα παιδιά, αλλά μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή. Χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε λειχηνοποίηση του δέρματος. Συχνά συνδυάζεται με ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργικών παθήσεων, όπως άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα και επιπεφυκίτιδα.

Η συχνότητα της νόσου έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία 30-40 χρόνια. Έρευνες δείχνουν ότι για το γεγονός αυτό οφείλεται ο δυτικός τρόπος ζωής, η αστικοποίηση, η μειωμένη έκθεση σε λοιμώξεις, η καισαρική τομή και η συχνή λήψη αντιβιοτικών.

Αίτια

Η ακριβής αιτία της ατοπικής δερματίτιδας φαίνεται να είναι ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Συνήθως, τουλάχιστον ένας γονέας των ατόμων με ατοπική δερματίτιδα πάσχει από κάποια αλλεργική πάθηση. Οι ανοσολογικοί παράγοντες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, καθώς οι ατοπικοί ασθενείς έχουν ένα υπερδραστήριο ανοσοποιητικό σύστημα.

Παράγοντες που επιδεινώνουν τη νόσο

• Ερεθιστικοί παράγοντες: μάλλινα και συνθετικά υφάσματα, κολώνιες, καλλυντικά, ιδρώτας.
• Αλλεργιογόνα: τροφές και αεροαλλεργιογόνα.
• Καιρικές συνθήκες: ψυχρή και ξηρή ατμόσφαιρα, απότομες αλλαγές θερμοκρασίας.
• Άλλοι παράγοντες: ορμονικές αλλαγές, άγχος, υπερβολική εφίδρωση.

Κλινική εικόνα

1. Βρεφική ηλικία: Συνήθως εμφανίζεται το 2ο-3ο μήνα ζωής με ερυθήματα και ξηροδερμία.Προσβάλλει κυρίως τα μάγουλα και το τριχωτό της κεφαλής.
2. Παιδική ηλικία: Επηρεάζει παιδιά από 2 έως 12 ετών, με εμφάνιση εκζεματικών βλαβών στις καμπτικές επιφάνειες (όπως αγκώνες και γόνατα).
3. Ενήλικες: Σε άτομα άνω των 12 ετών, οι βλάβες περιορίζονται συχνά στα άκρα και τον τράχηλο, ενώ μπορεί να παρουσιαστεί και δερματίτιδα των βλεφάρων.

Επιπλοκές

Οι δερματικές βλάβες μπορεί συχνά να επιμολυνθούν με χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο και παρατηρείται αυξημένη ευαισθησία σε ιογενείς λοιμώξεις. Η φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε υπο- ή υπερ-μελάγχρωση του δέρματος.

Θεραπεία

Η θεραπευτική προσέγγιση της ατοπικής δερματίτιδας επικεντρώνεται στην επανόρθωση του δερματικού φραγμού, στην ενυδάτωση του δέρματος καθώς και στη διαχείριση των φλεγμονών και του κνησμού.

• Ενυδατικά προϊόντα: Η καθημερινή χρήση μαλακτικών και ενυδατικών κρεμών είναι κρίσιμη για την πρόληψη της ξηρότητας του δέρματος. Συνιστάται η εφαρμογή αμέσως μετά το μπάνιο για καλύτερη απορρόφηση.

• Τοπικά κορτικοστεροειδή: Χρησιμοποιούνται για τη μείωση της φλεγμονής και του κνησμού. Πρέπει να εφαρμόζονται με προσοχή, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού, για να αποφευχθεί η μακροχρόνια χρήση και οι παρενέργειες.

• Αναστολείς υποδοχέων καλσινευρίνης: Αυτά τα τοπικά σκευάσματα (π.χ. τακρόλιμους και πιμεκρόλιμους) είναι χρήσιμα για τη θεραπεία της φλεγμονής και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε περιοχές του δέρματος που δεν συνιστάται η χρήση κορτικοστεροειδών.

• Συστηματική αγωγή: Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθούν:

  • Αντιισταμινικά: Για την ανακούφιση από τον κνησμό.
  • Κορτικοστεροειδή: Βραχυχρόνια χορήγηση σε περιόδους έξαρσης.
  • Αντιβιοτικά: Αν υπάρχουν δευτεροπαθείς λοιμώξεις.

• JAK αναστολείς:Νέες, πολλά υποσχόμενες θεραπείες που χρησιμοποιούνται για μέτρια έως σοβαρή ατοπική δερματίτιδα. Χορηγούνται από το στόμα.

• Βιολογικοί παράγοντες: Οι βιολογικοί παράγοντες (π.χ. dupilumab) στοχεύουν σε συγκεκριμένα μονοπάτια του ανοσοποιητικού συστήματος και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία σοβαρών περιπτώσεων που δεν ανταποκρίνονται σε άλλες θεραπείες.

• Διατροφή: Αν υπάρχει υποψία τροφικής αλλεργίας, μπορεί να χρειαστεί αλλαγή στη διατροφή σε συνεργασία με διατροφολόγο.

• Γενικές οδηγίες:

  • Ενυδάτωση του δέρματος

    Καθημερινή χρήση ενυδατικής κρέμας. Εφαρμόστε τα αμέσως μετά το μπάνιο σε υγρό δέρμα για καλύτερη απορρόφηση.

  • Αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων

    Αποφύγετε ερεθιστικά υφάσματα (π.χ. μάλλινα, συνθετικά) και προτιμήστε βαμβακερά ρούχα. Αποφύγετε τη χρήση σφουγγαριού στο μπάνιο και περιορίστε τη χρήση αρωμάτων. Διατηρήστε ένα ημερολόγιο των εξάρσεων για να εντοπίσετε πιθανούς εκλυτικούς παράγοντες.

  • Επίπεδα υγρασίας

    Ρυθμίστε τα επίπεδα υγρασίας του χώρου, ιδίως κατά τους χειμερινούς μήνες. Αποφύγετε τα πολύ ζεστά και πολύωρα μπάνια.

  • Διατροφή

    Σε περίπτωση γνωστών τροφικών αλλεργιών, αποφύγετε τις αντίστοιχες τροφές.

  • Αντιμετώπιση του κνησμού

    Τα αντιισταμινικά ίσως βοηθήσουν να μειωθεί το αίσθημα κνησμού. Αποφύγετε το υπερβολικό ξύσιμο, καθώς μπορεί να προκαλέσει επιμολύνσεις.

Συμπέρασμα

Η ατοπική δερματίτιδα απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση που περιλαμβάνει διάφορες θεραπευτικές επιλογές και στρατηγικές αυτοφροντίδας. Με τη σωστή φροντίδα και τη συνεργασία με τους επαγγελματίες υγείας, οι ασθενείς μπορούν να διαχειριστούν τα συμπτώματα και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.